– Myślę, że jest to próba wywarcia nacisku na to, żeby amerykański prezydent także ten wątek podjął – mówi nam prof. Wiesław Wysocki, historyk. – Być może prezydent Donald Trump poruszy tę kwestię podczas swojej wizyty. W przeszłości robił to już sekretarz stanu Mike Pompeo. Zaproponowałbym jednak amerykańskim senatorom, żeby zwrócili się w tej sprawie do Niemiec, a nie do Polski, ofiary wojny.

Nie ten adres

Amerykańscy senatorzy forsują wymierzone w Polskę bezprawne roszczenia organizacji żydowskich.
Problem restytucji mienia żydowskiego w Polsce istnieje i nie zniknie – twierdzą amerykańscy politycy. Domagają się oni od administracji amerykańskiej podjęcia działań wobec Polski w celu rozwiązania sprawy mienia ludności żydowskiej zamordowanej przez Niemców w okresie II wojny światowej.

List skierowany do sekretarza stanu Mike’a Pompeo podpisało 88 spośród 100 senatorów. Jego inicjatorami są demokratka Tammy Baldwin oraz republikanin Marco Rubio.

– Myślę, że jest to próba wywarcia nacisku na to, żeby amerykański prezydent także ten wątek podjął – mówi nam prof. Wiesław Wysocki, historyk. – Być może prezydent Donald Trump poruszy tę kwestię podczas swojej wizyty. W przeszłości robił to już sekretarz stanu Mike Pompeo. Zaproponowałbym jednak amerykańskim senatorom, żeby zwrócili się w tej sprawie do Niemiec, a nie do Polski, ofiary wojny.

Absurdalne jest takie stawianie sprawy, jak robią to Amerykanie – podkreśla politolog Paweł Kubala.

 Próba przejęcia

„Nabraliśmy otuchy, gdy publicznie wezwał Pan w Warszawie w lutym Polskę, by podjęła stosowne kroki dla restytuowania prywatnej własności należącej do ofiar Holokaustu, ich rodzin i innych, którym była odebrana w czasach komunizmu. Odpowiedź premiera Morawieckiego na Pańskie uwagi, w której stwierdził, że Polska ’rozwiązała’ ten problem, głęboko nas zmartwiła. Jak Pan wie, problem nie został rozwiązany ani też nie zostanie usunięty sam z siebie” – stwierdzają w liście senatorowie. „Teraz nadszedł czas, gdy ostatni ocaleni z Holokaustu są jeszcze przy życiu, by wrócić do naszych słów i poprzeć je właściwym działaniem. Zachęcamy Pana, by podjął Pan śmiałe inicjatywy, które pomogą Polsce rozwiązać ten problem tak szybko, jak to możliwe” – zwracają się sygnatariusze listu do Pompeo. Senatorowie odwołują się do podpisanej przez Polskę Deklaracji terezińskiej oraz do amerykańskiej ustawy JUST z zeszłego roku, która przewiduje raportowanie administracji USA na temat regulacji dotyczących restytucji mienia żydowskiego w krajach europejskich.
W tej ustawie mowa jest nie tylko o ustawach reprywatyzacyjnych, ale także o odszkodowaniach za tzw. mienie bezspadkowe, które – bez żadnych podstaw prawnych – miałoby trafić do organizacji żydowskich.

Bez zabezpieczeń

– Jeśli ktoś w Polsce domaga się poszanowania swojego prawa własności, to ma ku temu wszelkie sposobności. Natomiast to, co słyszymy często z ust przedstawicieli społeczności żydowskiej, to jest próba domagania się jakiegoś swoistego haraczu, zadośćuczynienia, bez podania jakiegokolwiek tytułu prawnego – mówi „Naszemu Dziennikowi” dr Tomasz Rzymkowski, poseł i prawnik.
– Ja nie widzę żadnych podstaw prawnych, aby państwo polskie wypłacało odszkodowania z nie wiadomo jakiego tytułu. Rzeczą naturalną jest, w każdym porządku prawnym świata Zachodu, że w sytuacji kiedy nie ma prawowitych spadkobierców, to majątek osoby zmarłej przechodzi na rzecz Skarbu Państwa bądź na rzecz majątku jednostki samorządu – wskazuje poseł.
– Obawy w tym względzie mam cały czas, stąd nasza inicjatywa stworzenia mechanizmów prawnych zabezpieczających Polskę przed nieuprawnionymi czy wręcz bezprawnymi roszczeniami – dodaje parlamentarzysta. – Przy tej sprawie padają słuszne uwagi, czy są jeszcze osoby w USA, które by były uprawnione do domagania się restytucji mienia. Raczej gra idzie o to, żeby odszkodowania za to mienie trafiły do organizacji żydowskich.

Według mnie, jest to nienależne, żeby te organizacje miały przejmować mienie lub odszkodowania za nie po polskich obywatelach – zaznacza Kubala. „Światowa Organizacja Restytucji Żydowskiej (WJRO) z zadowoleniem przyjmuje głośny apel 88 senatorów – pod przewodnictwem senatorów Baldwin i Rubio – o przywrócenie przez Polskę własności ofiarom Holokaustu i ich rodzinom” – skomentował list Gideon Taylor, przewodniczący World Jewish Restitution Organisation (WJRO).

„Czas jest najważniejszy. Przy coraz mniejszej liczbie ocalałych z Holokaustu, Polska musi pilnie zająć się tym historycznym błędem” – dodał.

Spadki są zwracane

Senatorowie zaznaczają, że to reżim nazistowski oraz jego sojusznicy i współpracownicy – a nie Polska – systematycznie konfiskowali żydowską własność. Ale zaraz dodają, że reżim komunistyczny po wojnie znacjonalizował majątki pożydowskie. A w ich ocenie odzyskanie ich po upadku komunizmu jest prawnie niemożliwe.

– Znam dziesiątki przypadków przekazania mienia osobom, które są spadkobiercami tych obywateli polskich, osób narodowości żydowskiej, którzy zginęli wskutek Holokaustu. Ich spadkobiercy, żyjący za granicą, w drugim czy trzecim pokoleniu dostają ten majątek czy też rekompensatę za niego – podkreśla poseł Rzymkowski.

– Powojenna komunistyczna nacjonalizacja nie dotyczyła stricte mienia żydowskiego, lecz miała charakter ogólny. Kluczowe w sprawie restytucji jest to, że Polacy byli ofiarami tej wojny, a nie katami. To Niemcy dokonywali zniszczeń i eksterminacji obywateli polskich i to do nich powinno się zwracać o ewentualne odszkodowania. Niezależnie od powojennych działań komunistów, które też należy ocenić krytycznie – wskazuje Paweł Kubala.

– W takim razie należy kierować wszelkie pretensje do komunistów, a nie do dzisiejszej Rzeczypospolitej. To Moskwa była ośrodkiem, który zarządzał imperium sowieckim, i tam jest miejsce na to, żeby rozstrzygać tego typu sprawy – dodaje prof. Wiesław Wysocki. – Jestem wielkim orędownikiem tego, żeby w końcu przeprowadzić proces reprywatyzacji w Polsce, aby prawowici właściciele odzyskali swe mienie, również ci narodowości żydowskiej.

Dzisiaj mogą występować o to wszyscy, niekoniecznie będący obywatelami polskimi, jeżeli mają tylko tytuł prawny – podkreśla Tomasz Rzymkowski.

Senat Stanów Zjednoczonych, Waszyngton, DC 20510
5 sierpnia 2019 r.
Szanowny Michael R. Pompeo Sekretarz Stanu Departament Stanu Stanów Zjednoczonych 2201 C Street NW Washington, DC 20011

Drogi Panie Sekretarzu,

Stany Zjednoczone i Polska pozostają w mocnych relacjach sięgających Amerykańskiej Wojny o Niepodległość, które trwają po dziś dzień dzięki naszemu partnerstwu w NATO. Nasz sojusz jest nie tylko oparty na wspólnych interesach, lecz także na głębokim pokrewieństwie pomiędzy naszymi narodami, które dążą do wspólnych ideałów. Jednym z takich ideałów jest respektowanie praw prywatnej własności, które są fundamentalne dla powodzenia demokracji.

Właśnie dlatego nabraliśmy otuchy, gdy publicznie wezwał Pan w Warszawie w lutym Polskę, by podjęła stosowne kroki dla restytuowania prywatnej własności należącej do ofiar Holokaustu, ich rodzin i innych, którym była odebrana w czasach komunizmu. Odpowiedź premiera Morawieckiego na Pańskie uwagi, w której stwierdził, że Polska „rozwiązała” ten problem, głęboko nas zmartwiła.

Jak Pan wie, problem nie został rozwiązany ani też nie zostanie usunięty. Teraz nadszedł czas, gdy ostatni ocaleni z Holokaustu są jeszcze przy życiu, by wrócić do naszych słów i poprzeć je właściwym działaniem. Zachęcamy Pana, by podjął Pan śmiałe inicjatywy, które pomogą Polsce rozwiązać ten problem tak szybko, jak to możliwe. Polska bardzo ucierpiała podczas II wojny światowej, a jej żydowska populacja została przeznaczona przez nazistów do eksterminacji. Według United States Holocaust Memorial Museum około 3 milionów Żydów – 90 proc. przedwojennej populacji żydowskiej – zostało zamordowanych przez nazistów.

Około 1,9 miliona nieżydowskich polskich obywateli zostało także zamordowanych przez nazistów. To był rząd nazistowski oraz jego sojusznicy i kolaboranci – nie Polska – którzy systematycznie konfiskowali żydowską własność w czasie II wojny światowej. Po wojnie komunistyczny reżim w Polsce znacjonalizował własność należącą do Żydów i nie-Żydów.

W kilka dekad po upadku żelaznej kurtyny ocaleni z Holokaustu Żydzi polskiego pochodzenia wraz z ich rodzinami oraz inni uważają, że jest prawie niemożliwe, aby odzyskać lub otrzymać rekompensatę za mienie, które zostało znacjonalizowane przez polski rząd komunistyczny. Faktycznie, Polska jest jedynym krajem w Unii Europejskiej, który nie zatwierdził kompleksowego prawa o restytucji lub rekompensacie za mienie prywatne, mimo że poparła Deklarację terezińską w sprawie mienia okresu Holokaustu i związanych z tym zagadnień (Teresin Declaration on Holocaust Era Assets) z roku 2009 wraz ze Stanami Zjednoczonymi i z 45 innymi państwami.

Wśród wielu innych rzeczy zachęca ona państwa, aby przeprowadziły legislację, która ułatwia restytucję „w sposób uczciwy, kompleksowy i niedyskryminujący”. 74 lata od zakończenia II wojny światowej ocaleni z Holokaustu są coraz starsi i nie mogą już dłużej czekać na sprawiedliwość.

 Dlatego właśnie 59 amerykańskich senatorów napisało do premiera Polski w marcu 2018 r., wzywając do przyjęcia prawa, które spełniałoby standardy Deklaracji terezińskiej, tworząc warunki dla procesu roszczeniowego, który byłby przeprowadzony „w sposób uczciwy, kompleksowy i niedyskryminujący”.

Dlatego też Kongres w maju 2018 r. jednogłośnie przegłosował Ustawę o niezwłocznym uczynieniu sprawiedliwości ocalonym z Holokaustu, którym nie zadośćuczyniono ich strat (Justice for Uncompensated Survivors Today Act – JUST). Ma ona celu wyegzekwowanie, by kraje odpowiedzialnie spełniły obietnice wobec ocalonych z Holokaustu. Podczas gdy działania te były ważnymi monitami, aby Amerykanie o tej sprawie nie zapomnieli, Polska jeszcze nie spełniła swoich obietnic wobec ocalonych z Holokaustu i innych, których własność została skonfiskowana, a czas ucieka.

Będąc zagorzałymi zwolennikami relacji amerykańsko-polskich, piszemy do Pana, aby działał Pan śmiało i w trybie pilnym, by pomóc Polsce rozwiązać tę sprawę kompleksowo i mając na uwadze wzmocnienia bilateralnych relacji między naszymi krajami.

Z poważaniem [Podpisy] tłum. Piotr Jaroszyński

Zenon Baranowski Nasz Dziennik

Artykuł opublikowany na stronie: https://naszdziennik.pl/polska-kraj/211655,nie-ten-adres.html