Cmentarze w potrzebie

Cmentarze to szczególne miejsca zadumy i pamięci o tych, którzy poprzedzili nas w drodze do wieczności. Nekropolie to także bogactwo sztuki, bezcenne pomniki i nagrobki, które bez wsparcia społeczeństwa nie przetrwałyby do dzisiaj. Przejawem naszej pamięci są modlitwy, posprzątane i ozdobione kwiatami groby czy palące się znicze, które w dniu Wszystkich Świętych i w Dzień Zaduszny łuną unoszą się nad cmentarzami. Świadectwem naszej pamięci o zmarłych są także kwesty organizowane w tych dniach w całej Polsce na ratowanie bezcennych zabytków sztuki cmentarnej.

Najbardziej znaną i nagłośnioną jest oczywiście organizowana po raz 41. kwesta na ratowanie zabytków cmentarza Powązkowskiego w Warszawie. Jednak kwesty są także w innych miastach, wszędzie tam, gdzie wiekowe nekropolie wymagają restauracji. Jedną z nich jest organizowana po raz 15. kwesta na renowację Starego Cmentarza w Rzeszowie, który funkcjonował w latach 1792-1909. Na tej nekropolii spoczywa ok. 40 tysięcy mieszkańców, m.in. uczestników powstań narodowych i innych znamienitych rzeszowian.

Mimo upływu lat, dzięki ludzkiej pamięci zachowało się ponad 600 zabytkowych obiektów sztuki nagrobnej, które w większości wymagają renowacji. Każdego roku, dzięki Stowarzyszeniu Opieki nad Starym Cmentarzem i ofiarności mieszkańców Rzeszowa, odnawianych jest od kilku do kilkunastu zabytkowych pomników.

Prawdziwą skarbnicą sztuki cmentarnej jest jedna z najstarszych nekropolii w Europie – Stary Cmentarz w Jarosławiu. Został on założony w 1784 r. i jest starszy od warszawskich Powązek, wileńskiej Rossy, cmentarza Rakowickiego w Krakowie czy chociażby Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie. Spoczywają tu postaci zasłużone dla miasta i kraju, m.in. burmistrzowie, duchowni i bohaterowie powstań z 1831 i 1863 r. Wśród nich bohater narodowy, jeden z dowódców Powstania Styczniowego płk Leon Czechowski, ks. Henryk Jakliński, żołnierze II wojny światowej, ponadto twórcy kultury, jak chociażby Michał Zieliński – autor znanej harcerskiej piosenki „Serce w plecaku”.

Najstarszą częścią nekropolii jest kwatera konserwatorska, gdzie można zobaczyć figuralne nagrobki, obeliski autorstwa artystów lwowskich rzeźbiarzy i mistrzów kamieniarskich z przełomu XVIII i XIX wieku jak: Ludwik Tyrowicz, Anton Schimser, Julian Markowski czy krakowski artysta rzeźbiarz Józef Kulesza.

Jak poinformowała NaszDziennik.pl Małgorzata Młynarska z Kancelarii Burmistrza Miasta Jarosławia, w ramach kwest organizowanych od 1992 r. zapoczątkowanych przez Stowarzyszenie Necropolis Jaroslaviensis pracami remontowo-konserwatorskimi objęto wiele cennych pod względem historycznym i artystycznym nagrobnych pomników.

– Tylko na przestrzeni ostatnich ośmiu lat łączna wartość wykonanych prac renowacyjnych przekroczyła 240 tysięcy złotych. Jednak wiele zabytków sztuki nagrobnej wciąż wymaga renowacji. Dlatego wolontariusze, przedstawiciele instytucji i stowarzyszeń będą kwestować w niedzielę, 1 listopada – mówi Małgorzata Młynarska. Kolejny raz akcja zostanie poszerzona o zbiórkę pieniędzy na ratowanie polskiego cmentarza w Jaworowie. O wsparcie będą zabiegać przedstawiciele jaworowskiego oddziału Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej.

Kwesty odbędą się także m.in. w Przemyślu oraz w Jaśle, gdzie zbiórka rozpocznie się już w sobotę i będzie kontynuowana w niedzielę. – Fundusze zebrane w tym roku podczas siódmej kwesty zostaną przeznaczone na renowację figury św. Magdaleny na grobie Zygmunty z Kunstmanów Bartmańskiej – powiedziała nam Agata Koba, rzecznik prasowy Urzędu Miasta w Jaśle. Organizatorem kwesty w Jaśle jest Społeczny Komitet Ochrony i Renowacji Zabytków Cmentarza. Z ofiar zebranych w latach ubiegłych w Jaśle zostało odrestaurowanych szereg zabytkowych nagrobków, m.in. figura św. Jana Ewangelisty, zdobiąca grób Jana Martynka, „Pieta” na grobie Wojciecha Pietrzyckiego, nagrobek Romualda Palcha, pomnik nagrobny Andrzeja Karpińskiego czy pomnik z figurą Matki Boskiej Apokaliptycznej na grobie rodziny Serzeniawskich i Małeckich.

Mariusz Kamieniecki

za:www.naszdziennik.pl/polska-kraj/146293,cmentarze-w-potrzebie.html