Parafia Przemienia Pańskiego liczy ponad sto lat. Jednym z wikarych był x. Ignacy Skorupka, bohater obrony Warszawy w sierpniu 1920 roku. Poznajmy zatem historię tej parafii.

W sierpniu 1939 roku wojna zbliżała się wielkimi krokami. Nim wybuchła – w ostatni dzień pokoju,  w czwartek, 31 sierpnia sakramentu małżeństwa udzielono 6 parom. Byli to: Tadeusz Górecki i Eugenia Makowska, Józef Kaszuba i Bronisława Biernacka, Stanisław Matelski i Władysława Bednarek, Józef Nowak i Stefania Zimoń, Roman Kownacki i Rozalia Janaszkiewicz oraz Eugeniusz Blesiński i Marianna Bubas. Sakrament chrztu świętego otrzymało 8 dzieci: Henryk Broniarczyk, Urszula Marianna Wojtyra, Jerzy Bogumił Pawłowski, Waldemar Stanisław Chmielewski, Krystyna Teresa Manikowska, Barbara Katarzyna Abramow, Krystyna Joanna Bogdał i Andrzej Franciszek Landowski. W kancelarii parafialnej nikt tego dnia nie zgłosił potrzeby katolickiego pogrzebu. Dzień wcześniej poproszono o katolicki pogrzeb dla zmarłej 29 sierpnia,  a urodzonej w Będkowie, Józefy Mękarskiej, lat 81 i dla jednodniowego dziecka Jasia Pawełczyka zmarłego tego samego dnia. Pierwszego września zmarła, urodzona w Srocku, parafianka Zofia Śliwińska, lat 56.

Już w pierwszych dniach września było jasne, że Łódź zostanie zajęta przez wojska hitlerowskie. Szóstego września powstał w mieście Komitet Obywatelski, na którego czele stanął bp Kazimierz Tomczak. Do zadań komitetu należało utrzymywanie porządku po opuszczeniu miasta przez władze polskie a także reprezentowanie społeczeństwa wobec niemieckich władz okupacyjnych. Niemcy wkroczyli do Łodzi 8 września a dnia następnego odbyli uroczystą paradę na ulicy Piotrkowskiej. Według wstępnych planów Hitlera, Łódź miała pozostać na obszarze Generalnego Gubernatorstwa, ale przywódca Trzeciej Rzeszy uległ szybko namowom łódzkich Niemców i miasto podzieliło los Pomorza, Wielkopolski, Górnego Śląska, części Mazowsza i Suwalszczyzny, znajdując się od 9 listopada 1939 roku w granicach Rzeszy.

Okupanci przystąpili do germanizacji miasta, które 11 kwietnia 1940 roku nazwali Litzmannstadt. Na terenie parafii, niedaleko ul. Rzgowskiej, w nieistniejącym już pałacyku przy Mochnackiego, zainstalowała się niemiecka policja. W ramach antypolskich represji zamykano polskie szkoły i biblioteki.  Zamknięto także większość kościołów katolickich, pozostawiając tylko trzy dla Polaków – św. Antoniego na Bałutach, św. Kazimierza na Widzenie i kościół Przemienienia Pańskiego a kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego zarezerwowano wyłącznie dla Niemców – katolików.

Tragiczny był  los Polaków i Żydów. Liczba ludności polskiej zmniejszyła się w mieście z 388 tys. w dniu 1 września 1939 roku o prawie 100 tys. do 292,3 tys. w początku marca 1945. Większość Żydów łódzkich, których we wrześniu 1939 roku było 230 tys., zginęła. Liczba ludności niemieckiej wzrosła natomiast z 60 tys. do prawie140 tys. w grudniu 1944 roku, lecz w styczniu 1945 roku większość z nich uciekła z Łodzi.

W czasie wojny uwięziono licznych księży. Piątego października 1941 roku niemieccy okupanci dokonali masowych aresztowań wśród duchowieństwa w części diecezji łódzkiej. Aresztowano wówczas aż 158 księży. Wśród aresztowanych byli także kapłani pracujący w parafii Przemienienia Pańskiego – Henryk Ciesielczyk, Jan Jachimek, Bolesław Łaziński i Edmund Bielicki. Tablica pamiątkowa ufundowana w 1956 roku przez parafian Przemienienia Pańskiego przypomina tragiczny los 12 księży w wieku od 39 do 66 lat zamęczonych w Dachau, a którzy w różnym okresie w latach 1915 - 1941 pełnili posługę w parafii Przemienienia Pańskiego. W 1942 roku w obozie w Dachau zamordowani zostali: Juliusz Aksman, Władysław Chojnacki, Henryk Ciesielczyk, Władysław Guzowski, Henryk Laskowski, Ignacy Pawłowski, Czesław Patrycy,  Stanisław Rybus, Stanisław Suchański, , Władysław Świderek i Stanisław Wilk a w roku 1944 - Kazimierz Nowicki. Wśród wymienionych kapłanów był proboszcz parafii Przemienienia Pańskiego, Stanisław Suchański, który zginął w komorze gazowej 28 maja 1942 roku. Średni wiek ww. 12 kapłanów wynosił zaledwie 47 lat, co według  tzw. tablicy wymieralności dla mężczyzn w odniesieniu do okresu II Rzeczypospolitej oznacza, iż odebrano im przeciętnie ok. 22 lata z ich życia. W obozie koncentracyjnym znalazł się także, wyświęcony 18 listopada 1931 roku, ks. dr Edmund Bielicki, późniejszy wieloletni proboszcz parafii Przemienienia Pańskiego.

W związku z aresztowaniem ks. proboszcza Stanisława Suchańskiego oraz czterech wikarych, przez pewien czas duszpasterską posługę w parafii spełniali ks. kan. Kąkolewski i ks. dr Jan Szychowski. Potem obowiązki te powierzono  ks. kan. Józefowi Orłowskiemu, który w 1945 roku otrzymał oficjalną nominację na proboszcza parafii Przemienienia Pańskiego. Zmarł w 1952 roku w wieku 73 lat. Pochowany został na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi. To za czasów ks. Józefa Orłowskiego położono w kościele posadzkę, umieszczono w prezbiterium dwa witraże św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa, w kaplicy postawiono marmurowy ołtarz jako wotum proboszcza za ocalenie podczas wojny. Wyremontowano również zniszczoną przez Niemców podczas wojny plebanię.

Kilka miesięcy po odejściu Niemców z Łodzi na terenie parafii osiedlili się księża franciszkanie, otrzymując niewielki kościółek po baptystach przy ulicy Rzgowskiej. Z upoważnienia ks. biskupa  ordynariusza Włodzimierza Jasińskiego poświęcony on został przez o. Felicjana Szustaka. Kościółek ten, w roku 1951 gruntownie odrestaurowany i przebudowany, pełnił przez szereg lat, bo aż do 1978 roku, funkcję kościoła  filialnego. Należy wymienić nazwiska kolejnych gwardianów z tego okresu. Byli to:  o. Felicjan Szustak (1945 – 1952), o. Tacjan Białkowski (1952 – 1962), o. Klemens Śliwiński (1959 – 1962 i 1965 – 1968), o. Augustyn Rosiński (1962 – 1965), o. Celzy Rdzanek (1968 – 1971), o. Anzelm Grabowski (1971 – 1974)  i o. Ludwik Bartoszak (1974 - 1980), który od 1978 roku był proboszczem odrębnej już od Przemienienia Pańskiego parafii.

W latach czterdziestych XX, gdy już ustały działania wojenne przystąpiono do odbudowy życia religijnego na terenie parafii. Wśród ważnych wydarzeń tych lat było bez wątpienia udzielenie 2 października przez bp. Michała Klepacza sakramentu bierzmowanie aż 3000 osób.

Wkrótce po zakończeniu  drugiej wojny światowej Kościół w Łodzi i w całej Polsce natrafił na liczne trudności stwarzane przez rządzących Polską komunistów. W miarę umacniania się stalinizmu zakazano nauczania religii w szkołach a należący do parafii  Katolicki Dom Ludowy został przejęty przez państwo na zasadzie dzierżawy. Polski zryw narodowy z 1956 roku  przywrócił tylko na krótko religię w szkołach. W kronice szkolnej SP nr 83  możemy wyczytać, że w roku szkolnym 1957/58 do 13 klas uczęszczało 506 dzieci. Na zdjęciu Rady Pedagogicznej szkoły uwieczniono 14 osób, wśród nich jest także ksiądz katecheta. Już w lipcu 1961 roku komunistyczna władza podjęła decyzję ponownie zakazującą nauczania religii w szkołach państwowych. W tej sytuacji od września 1961 roku przy parafii Przemienienia Pańskiego a także w filialnym kościele prowadzonym przez o.o. franciszkanów rozpoczęto prowadzenie katechezy dla dzieci i młodzieży. Komuniści stwarzali także wielkie trudności w zakresie budowy nowych świątyń, co wobec powstawania na terenie parafii od lat 60.ych XX wieku gęstej zabudowy blokowej, doprowadziło do sytuacji, że Przemienienie Pańskie z czasem liczyło aż kilkadziesiąt tysięcy wiernych. W latach sześćdziesiątych przedłużono ulicę Kilińskiego, od ul. Dąbrowskiego aż do dworca kolejowego, oraz przez tereny ogrodów należących do parafii poprowadzono szeroką ulicę w miejsce dawnej uliczki o nazwie Kapliczna a przecinającej ulicę Rzgowską między kościołem a Katolickim Domem Ludowym. Co gorsza, ulicę Rzgowską celowo poszerzony w taki sposób, aby jezdnia przebiegała w pobliżu wejścia do kościoła. Wówczas także kościół od strony północnej został niemal całkowicie pozbawiony ogrodzenia.

W  tych trudnych latach ks. proboszcz Edmund Bielicki starał się jak najlepiej rozwijać życie parafialne. Pobudowano salki katechetyczne a później dom katechetyczny. W 1965 roku ówczesny wikary ks. Adam Lepa założył niezwykle prężne duszpasterstwo akademickie, jedno z pięciu najstarszych w Łodzi.

W związku ze wzrastającą liczbą wiernych, 2 sierpnia 1978 roku decyzją ks. biskupa Józefa Rozwadowskiego z terenu parafii wydzielono nową parafię MB Anielskiej, zaś kilka lat później – 12 czerwca 1981 roku, na fali zmian posierpniowych – dających większe możliwości w zakresie wznoszenia świątyń, erygowano inną parafię prowadzoną przez o.o. franciszkanów, która objęła tereny Dąbrowy. Z tejże parafii, pod wezwaniem Świętego Maksymiliana Marii Kolbego, osiem lat później – 1 października 1989 roku,  wydzielono teren leżący na północy pod nowo erygowaną przez biskupa Władysława Ziółka parafię Trójcy Przenajświętszej. Zmiany te, potrzebne z duszpasterskiego punktu widzenia, zmniejszyły znacznie liczbę wiernych na terenie parafii Przemienienia Pańskiego, która wynosi obecnie ok. 20 tys. osób.

Ważną rolę w życiu parafii odgrywały wizytacje biskupie. Wymieńmy przynajmniej niektóre z nich – 21 października 1969 (bp Józef Rozwadowski), 7 listopada 1976 (bp Jan Kulik) czy też 21 listopada 1982 i 30 stycznia 1992 (bp Władysław Ziółek), w roku 1998 (bp Adam Lepa) i w roku 2004 (abp Władysław Ziółek).

Przez ostatnie 60 lat, od 1945 roku mianowano tylko czterech proboszczów. Byli to ks. Józef Orłowski, o którym już wspomniano oraz ks. Edmund Bielicki, ks. Józef Fijałkowski i obecny proboszcz – ks. Krzysztof Wlazło. Ks. prałat Edmund Bielicki, doktor teologii, proboszcz od 1952 roku był równocześnie diecezjalnym inspektorem cmentarzy. Jemu zawdzięczamy otynkowanie kościoła, dokończenie wieży, budowę domu katechetycznego, polichromię w nawie głównej przedstawiającą świętych i błogosławionych narodu polskiego. Ks. prałat Edmund Bielicki zmarł 16 listopada 1978 roku i jest pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi. Od 10 grudnia 1978 roku proboszczem parafii był ks. infułat Józef Fijałkowski, wikariusz biskupi ds. katechizacji w archidiecezji łódzkiej. Zawdzięczamy mu m.in. remont wewnętrzny kościoła w latach 1981-84, przebudowę domu parafialnego i prowadzone przez szereg lat prace nad odnowieniem kościoła. Od 1 lipca 2014 roku – w związku z przejściem na emeryturę ks. infułata Józefa Fijałkowskiego – proboszczem parafii Przemienienia Pańskiego jest ks. kanonik Krzysztof Wlazło.

W roku 1995 – w 75.lecie Bitwy Warszawskiej – w  lewej nawie kościoła umieszczono tablicę poświęconą księdzu Ignacemu Skorupce. Warto także wzmiankować, iż 9 czerwca 2017 roku w kościele parafialnym odbyła się uroczysta msza święta o wyniesienie na ołtarze księdza Ignacego Skorupki, wikariusza parafii w latach 1918 – 1919 i bohatera Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Uroczystej mszy świętej przewodniczył bp Józef Zawitkowski, emerytowany sufragan łowicki, gorliwy kapłan, poeta i wielki polski patriota.

Jan Szałowski