W miniony piątek, 22 stycznia, na trzecim piętrze dawnego gmachu ‘Solidarności’ Ziemi Łódzkiej przy ulicy Piotrkowskiej list intencyjny w sprawie utworzenia Centrum Naukowo-Edukacyjnego podpisali wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Paweł Ukielski i Witold Gerlicz, pełnomocnik Instytutu Europejskiego w Łodzi. W uroczystości wzięli udział: wicepremier i minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński, nowy wojewoda łódzki  Zbigniew Rau, prezydent Łodzi Hanna Zdanowska, marszałek województwa łódzkiego Witold Stępień, oraz byli opozycjoniści Andrzej Słowik i Jerzy Kropiwnicki, liderzy NSZZ ‘Solidarność’ Ziemi Łódzkiej w latach 1980–81. Obecni byli także m.in. prof. Antoni Dudek, przewodniczący Rady IPN i dr Jacek Saryusz-Wolski, wieloletni przewodniczący Rady Instytutu Europejskiego w Łodzi.

„To największe przedsięwzięcie IPN planowane na najbliższe lata. Chcemy, by w centrum Łodzi młodzi ludzie mogli zapoznać się z najnowszą historią Polski w sposób atrakcyjny. Chcemy, by lekcja historii o Żołnierzach Wyklętych, życiu codziennym w PRL i walce „Solidarności” z komunistyczną władzą była nie tylko atrakcyjna, ale też niebanalna. Dzięki nam młodzi ludzie będą mogli przenieść się w czasie” – tak o Interaktywnym Centrum Naukowo-Edukacyjnym „Losy Polski i Polaków 1944–1989” w Łodzi mówił wiceprezes IPN Paweł Ukielski.

Budynek, w którym ma powstać nowa placówka, ma swoją historię. Został wybudowany pod koniec XIX wieku przez przemysłowca Henryka Birnbauma. W okresie międzywojennym mieścił się w nim niemiecki konsulat. Po dojściu Hitlera do władzy przed budynkiem dochodziło do gwałtownych antyniemieckich demonstracji.

Na początku 1981 roku gmach został przekazany Zarządowi Regionalnemu Ziemi Łódzkiej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. 13 grudnia 1981, po kilku godzinach okupacji budynku ze strony działaczy związkowych, ZOMO dokonało pacyfikacji, a znajdujący się w budynku działacze łódzkiej „Solidarności” zostali wywiezieni na Lutomierską i następnie internowani. W czasie stanu wojennego w budynku stacjonowały służby MO i ZOMO.

W 1995 roku zrujnowana posesja stała się własnością Instytutu Europejskiego. W chwili przejęcia budynku przez Instytut z zabytkowego obiektu, zdewastowanego w środku przez zbieraczy złomu, kabli i innych surowców, w nienajgorszym stanie pozostała właściwie jedynie fasada, która została pieczołowicie odrestaurowana według oryginalnych planów. Przywrócony do życia budynek będzie krył za zabytkową fasadą nowocześnie wyposażone wnętrza. Aktualnie ‘trzy piętra historii’ przeznaczone na Centrum są w stanie surowym i wymagają dalszych intensywnych prac wykończeniowych.
To właśnie w nich ma powstać nowoczesne Interaktywne Centrum Edukacji Historycznej. Zamiast zwykłej wystawy IPN chce stworzyć ekspozycję, która będzie jednocześnie grą. Gra – jak mówią inicjatorzy przedsięwzięcia – angażuje  uczestników emocjonalnie i pozwala lepiej zapamiętać to, co samemu się przeżyło w trakcie rozgrywki. Koordynatorem projektu „gry-wystawy” został Karol Madaj, znany autor gier edukacyjnych IPN, w tym bestsellerowej „Kolejki”. Jak powiedział w czasie uroczystego spotkania: „Mechanizmy tej nietypowej gry nie są jeszcze zaprojektowane. Z pewnością będziemy inspirować się rozwiązaniami wykorzystywanymi w modnych ostatnio real life room escape. Jest to rodzaj gry przygodowej, przeniesionej z komputera do świata rzeczywistego. Celem tej zabawy jest rozwiązywanie zagadek umożliwiających wyjście z zamkniętego pokoju. Gra będzie miała jednak drugie, edukacyjne dno”.

Każdy pokój, niczym wehikuł czasu, ma przenosić uczestników do historycznej rzeczywistości, co pozwoli nie tylko jej dotknąć, ale także ją zrozumieć. Tłem dla wypełnianych w zabawie misji będą prawdziwe wydarzenia historyczne oraz dopracowana scenografia. Samą grę poprzedzi film wprowadzający w rzeczywistość historyczną, inny na każdym piętrze. Na każdym piętrze będzie około 7 pomieszczeń. Do gry w każdym z nich będzie potrzeba od 4 do 6 osób. Dzięki temu w grze na danym piętrze będzie mogła uczestniczyć cała klasa, rozwiązując zagadki o podobnej tematyce. Po szczęśliwym „wyjściu na wolność” wraz z pracownikiem Centrum gracze będą mieli możliwość podsumowania i wyciągnięcia wniosków ze swojego doświadczenia. Mamy nadzieję, że towarzyszące grze emocje pozwolą na zapamiętanie na długo tego wydarzenia i płynącego z niego przesłania - podkreślał Karol Madaj.

Podobnie jak w przypadku gier planszowych, także i tutaj powołany zostanie zespół, który zapewni profesjonalne opracowanie tematu zarówno od strony merytorycznej, jak i graficznej. Nad pracami zespołu czuwać będzie rada złożona z prezesa IPN dr. Łukasza Kamińskiego, szefa Rady IPN prof. Antoniego Dudka oraz dyrektora Biura Edukacji Publicznej IPN dr. Andrzeja Zawistowskiego i wicedyrektora Biura Edukacji Publicznej IPN Kamili Sachnowskiej.  Bezpośredni nadzór nad realizacją projektu prezes Instytutu powierzył swojemu zastępcy – Pawłowi Ukielskiemu.
Centrum projektowane jest głównie z myślą o młodzieży szkolnej, ale po godzinach lekcyjnych centrum będzie otwarte także dla wszystkich zainteresowanych.

W najbliższych tygodniach IPN planuje rozpisać konkurs na nazwę interaktywnego Centrum Edukacyjnego. Wiosną planowane jest rozpoczęcie ogólnopolskiej zbiórki przedmiotów, które mogłyby być wykorzystane przy tworzeniu ekspozycji.

Jan Szałowski
(foto autora tekstu)