Z badań CBOS wynika, że następuje powolny spadek poziomu wiary religijnej i szybszy spadek poziomu praktyk w społeczeństwie polskim. Proces ten przebiega nierównomiernie: w mniejszym stopniu dotyczy wiary, w większym – praktyk religijnych.

Spadek poziomu wiary religijnej i zwłaszcza poziomu praktykowania dokonuje się nieco szybciej wśród osób wykształconych i w wielkich miastach. Gwałtowny spadek religijności dostrzegalny jest wśród najmłodszych.

W badanym okresie 1992–2021, czyli na przestrzeni prawie trzydziestu lat, odsetki deklaracji wiary, choć spadają, utrzymują się na bardzo wysokim poziomie: w marcu 1992 roku wierzący oraz głęboko wierzący stanowili łącznie 94. Powoli rośnie jednak odsetek niewierzących (raczej niewierzących oraz całkowicie niewierzących), który w 2021 roku wyniósł łącznie 12,5%.

Kobiety były i pozostały bardziej wierzące niż mężczyźni, nieznacznie wzrósł odsetek kobiet niewierzących.

Wydaje się, że w skali ogólnospołecznej awans edukacyjny kobiet czy protesty kobiet przeciwko zaostrzaniu prawa antyaborcyjnego nie spowodowały znacząco szybszego spadku poziomu ich wiary religijnej w porównaniu do poziomu wiary mężczyzn - komentują badacze.

Odnotowano szybszy spadek wiary u osób z wyższym wykształceniem - w 1992 roku między skrajnymi kategoriami wykształcenia różnica wynosiła 8 punktów procentowych, a w 2021 przekroczyła 13 punktów.

Najbardziej widoczne zmiany w religijności mają miejsce w dużych miastach. Co czwarty mieszkaniec Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania deklaruje, że nie wierzy. W 1992 roku odnotowano 91, przy odsetku niewierzących wynoszącym 27,5%. W mniejszych miejscowościach poziom wiary religijnej także spadł, ale jedynie o około 6 punktów procentowych.

Praktyki religijne

Spada odsetek regularnie praktykujących (kilka razy w tygodniu oraz raz w tygodniu) – z 69,5 w sierpniu 2021 roku, częściowo na rzecz praktykujących nieregularnie, a rośnie odsetek niepraktykujących, który w 2021 roku wyniósł 24,1%.

Przyspieszenie procesu zarzucania praktyk religijnych odnotowywane jest od maja 2020 r. Badacze szukając przyczyn wskazują na nagłośnienie skandali wykorzystywania seksualnego nieletnich w Kościele oraz pandemię COVID-19.

Od 2019 r. dostrzega się szybszy wzrost porzucania regularnych praktyk religijnych wśród kobiet. Badacze sugerują, że mogą przyczyniać się do tego protesty przeciwko projektom zaostrzenia i zaostrzeniu prawa antyaborcyjnego oraz demonstracje Ogólnopolskiego Strajku Kobiet po ogłoszeniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w październiku 2020 roku w sprawie warunków dopuszczalności aborcji.

Szybko przybywa niepraktykujących wśród osób z wyższym wykształceniem (wzrost z 15,7 w roku 2021). Wśród osób z wykształceniem średnim najszybciej ubywa praktykujących regularnie (z 62,5 w roku 2021).

W największych miastach już mniejszość (27,4. Oznacza to, że czterech na dziesięciu mieszkańców Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania nie ma żadnego kontaktu z Kościołem.

Wiek

W analizowanym okresie w kategorii wiekowej 18–24 lata spada odsetek wierzących – z 93 w pierwszych ośmiu miesiącach 2021 roku, a rośnie niewierzących – z 6,7 obecnie. Proces ten z malejącą dynamiką toczy się także w starszych grupach wiekowych. Wśród osób w wieku 25–34 lata odsetek wierzących spadł z 94, a wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, z 97,3, a więc o niecałe 3 punkty procentowe.

W najmłodszej grupie wiekowej spada odsetek regularnie praktykujących – z 69 – i rośnie niepraktykujących – z 7,9. Poziom praktyk religijnych wśród młodych respondentów w wieku 25–34 lata był jeszcze nieco niższy: w roku 1992 – 62 niepraktykujących. Obecnie jest o wiele niższy – 26 niepraktykujących, ale minimalnie wyższy niż poziom praktyk wśród najmłodszych, zatem proces odchodzenia od praktyk toczy się nieco wolniej.

Badacze wskazują, że w najmłodszej badanej grupie wiekowej zarzucenie praktykowania może być elementem emancypowania się spod wpływów swojej rodziny i najbliższego środowiska.

Poziom praktyk religijnych spadł również wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej – z 72,8 obecnie, a odsetek niepraktykujących w tym okresie wzrósł z 8,7.

Analizując kohorty wiekowe, badacze stwierdzają: “Obserwując deklaracje wiary religijnej kolejnych kohort wiekowych w okresie niemal 30 lat widzimy, że zmiany następują bardzo nierównomiernie: są znikome w pokoleniach dziadków (seniorzy i baby boomers), minimalne w pokoleniach rodziców (pokolenie Solidarności i pokolenie X), znaczące w kohorcie millenialsów i gwałtowne w kohorcie najmłodszej”.

Zmiany i rozmaite wydarzenia, które miały miejsce w ciągu analizowanych niemal 30 lat – prawie wcale nie dotknęły wiary religijnej starszych kohort wiekowych. Natomiast od końca lat 90., a wyraźniej od początku XXI wieku, coś się dzieje z wiarą religijną młodszych, a zwłaszcza najmłodszych roczników. Ta najmłodsza Polska jest już niemal w jednej trzeciej niewierząca.

Dokładne przyczyny spadku religijności, zwłaszcza w najmłodszym pokoleniu, wymagają pogłębionych badań.

Co za to odpowiada? Zmiany instytucji rodziny i słabość religijnego wychowania w rodzinie? Niepowodzenie religijnej edukacji w szkole? Instytucja Kościoła, która nie tylko stała się nieatrakcyjna, ale wręcz odstręczającą Jakieś trudne do określenia wpływy? Czyje? Czego? Zachodu, Unii Europejskiej, internetu...? A skoro pytamy o „motory” odchodzenia najmłodszych od wiary i praktyk religijnych, to nasuwają się pytania o „hamulce”, które spowalniają te procesy wśród starszych pokoleń. Czy w starszym wieku nie zmienia się łatwo fundamentalnych przekonań światopoglądowych? Czy pamięć komunizmu, czy doświadczenia „czasów Jana Pawła II” stanowią rodzaj antysekularyzacyjnej szczepionki? Wprawdzie to nie starsze pokolenia są tu w centrum uwagi, ale próba odpowiedzi na te pytania może wskazać, czego zabrakło najmłodszym-sygnalizują badacze CBOS.

za:idziemy.pl

***

Można ironicznie stwierdzić, iż będzie luźniej w Raju, ale mieć nadzieję, iż z wiekiem przychodzi rozum i wiedza, która prowadzi na dobrą drogę. My - pokolenia z czasów edukacji przez "władzę ludową" - przeszliśmy to ze stratami, ale bez klęski. Geny, modlitwa Bliskich... Duch...

Zatem módlmy się, działajmy-wszak chodzi o Wieczność dla naszych Bliźnich- i nie przemoże kolejna szatańska kombinacja...

kn