Witamy serdecznie na stronie internetowej Oddziału Łódzkiego
Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy.

Mamy nadzieję, że ułatwimy Państwu docieranie do rzetelnej informacji. Tutaj chcemy prezentować wielkość oraz problemy naszego Kościoła, zagadnienia społeczne, cywilizacyjne, publikacje członków Stowarzyszenia, stanowiska w ważnych kwestiach. Nie będziemy konkurować w informacjach bieżących z innymi portalami (niektóre z nich wskazujemy w odnośnikach), natomiast gorąco zapraszamy do lektury wszystkich tekstów - ich aktualność znacznie przekracza czas prezentacji na stronie głównej. Zachęcamy do korzystania z odnośników: "Publikacje" i "Polecane". Mamy nadzieję na stały rozwój strony dzięki aktywnej współpracy użytkowników. Z góry dziękujemy za materiały, uwagi, propozycje.
Prosimy kierować je na adres: lodz@katolickie.media.pl

Publikacje członków OŁ KSD

Jan Szałowski - Z dziejów parafii Przemienienia Pańskiego w Łodzi (cz. 2)

Parafia Przemienia Pańskiego liczy ponad sto lat. Jednym z wikarych był x. Ignacy Skorupka, bohater obrony Warszawy w sierpniu 1920 roku. Poznajmy zatem historię tej parafii.


W sierpniu 1939 roku wojna zbliżała się wielkimi krokami. Nim wybuchła – w ostatni dzień pokoju,  w czwartek, 31 sierpnia sakramentu małżeństwa udzielono 6 parom. Byli to: Tadeusz Górecki i Eugenia Makowska, Józef Kaszuba i Bronisława Biernacka, Stanisław Matelski i Władysława Bednarek, Józef Nowak i Stefania Zimoń, Roman Kownacki i Rozalia Janaszkiewicz oraz Eugeniusz Blesiński i Marianna Bubas. Sakrament chrztu świętego otrzymało 8 dzieci: Henryk Broniarczyk, Urszula Marianna Wojtyra, Jerzy Bogumił Pawłowski, Waldemar Stanisław Chmielewski, Krystyna Teresa Manikowska, Barbara Katarzyna Abramow, Krystyna Joanna Bogdał i Andrzej Franciszek Landowski. W kancelarii parafialnej nikt tego dnia nie zgłosił potrzeby katolickiego pogrzebu. Dzień wcześniej poproszono o katolicki pogrzeb dla zmarłej 29 sierpnia,  a urodzonej w Będkowie, Józefy Mękarskiej, lat 81 i dla jednodniowego dziecka Jasia Pawełczyka zmarłego tego samego dnia. Pierwszego września zmarła, urodzona w Srocku, parafianka Zofia Śliwińska, lat 56.

Już w pierwszych dniach września było jasne, że Łódź zostanie zajęta przez wojska hitlerowskie. Szóstego września powstał w mieście Komitet Obywatelski, na którego czele stanął bp Kazimierz Tomczak. Do zadań komitetu należało utrzymywanie porządku po opuszczeniu miasta przez władze polskie a także reprezentowanie społeczeństwa wobec niemieckich władz okupacyjnych. Niemcy wkroczyli do Łodzi 8 września a dnia następnego odbyli uroczystą paradę na ulicy Piotrkowskiej. Według wstępnych planów Hitlera, Łódź miała pozostać na obszarze Generalnego Gubernatorstwa, ale przywódca Trzeciej Rzeszy uległ szybko namowom łódzkich Niemców i miasto podzieliło los Pomorza, Wielkopolski, Górnego Śląska, części Mazowsza i Suwalszczyzny, znajdując się od 9 listopada 1939 roku w granicach Rzeszy.

Okupanci przystąpili do germanizacji miasta, które 11 kwietnia 1940 roku nazwali Litzmannstadt. Na terenie parafii, niedaleko ul. Rzgowskiej, w nieistniejącym już pałacyku przy Mochnackiego, zainstalowała się niemiecka policja. W ramach antypolskich represji zamykano polskie szkoły i biblioteki.  Zamknięto także większość kościołów katolickich, pozostawiając tylko trzy dla Polaków – św. Antoniego na Bałutach, św. Kazimierza na Widzenie i kościół Przemienienia Pańskiego a kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego zarezerwowano wyłącznie dla Niemców – katolików.

Tragiczny był  los Polaków i Żydów. Liczba ludności polskiej zmniejszyła się w mieście z 388 tys. w dniu 1 września 1939 roku o prawie 100 tys. do 292,3 tys. w początku marca 1945. Większość Żydów łódzkich, których we wrześniu 1939 roku było 230 tys., zginęła. Liczba ludności niemieckiej wzrosła natomiast z 60 tys. do prawie140 tys. w grudniu 1944 roku, lecz w styczniu 1945 roku większość z nich uciekła z Łodzi.

W czasie wojny uwięziono licznych księży. Piątego października 1941 roku niemieccy okupanci dokonali masowych aresztowań wśród duchowieństwa w części diecezji łódzkiej. Aresztowano wówczas aż 158 księży. Wśród aresztowanych byli także kapłani pracujący w parafii Przemienienia Pańskiego – Henryk Ciesielczyk, Jan Jachimek, Bolesław Łaziński i Edmund Bielicki. Tablica pamiątkowa ufundowana w 1956 roku przez parafian Przemienienia Pańskiego przypomina tragiczny los 12 księży w wieku od 39 do 66 lat zamęczonych w Dachau, a którzy w różnym okresie w latach 1915 - 1941 pełnili posługę w parafii Przemienienia Pańskiego. W 1942 roku w obozie w Dachau zamordowani zostali: Juliusz Aksman, Władysław Chojnacki, Henryk Ciesielczyk, Władysław Guzowski, Henryk Laskowski, Ignacy Pawłowski, Czesław Patrycy,  Stanisław Rybus, Stanisław Suchański, , Władysław Świderek i Stanisław Wilk a w roku 1944 - Kazimierz Nowicki. Wśród wymienionych kapłanów był proboszcz parafii Przemienienia Pańskiego, Stanisław Suchański, który zginął w komorze gazowej 28 maja 1942 roku. Średni wiek ww. 12 kapłanów wynosił zaledwie 47 lat, co według  tzw. tablicy wymieralności dla mężczyzn w odniesieniu do okresu II Rzeczypospolitej oznacza, iż odebrano im przeciętnie ok. 22 lata z ich życia. W obozie koncentracyjnym znalazł się także, wyświęcony 18 listopada 1931 roku, ks. dr Edmund Bielicki, późniejszy wieloletni proboszcz parafii Przemienienia Pańskiego.

W związku z aresztowaniem ks. proboszcza Stanisława Suchańskiego oraz czterech wikarych, przez pewien czas duszpasterską posługę w parafii spełniali ks. kan. Kąkolewski i ks. dr Jan Szychowski. Potem obowiązki te powierzono  ks. kan. Józefowi Orłowskiemu, który w 1945 roku otrzymał oficjalną nominację na proboszcza parafii Przemienienia Pańskiego. Zmarł w 1952 roku w wieku 73 lat. Pochowany został na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi. To za czasów ks. Józefa Orłowskiego położono w kościele posadzkę, umieszczono w prezbiterium dwa witraże św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa, w kaplicy postawiono marmurowy ołtarz jako wotum proboszcza za ocalenie podczas wojny. Wyremontowano również zniszczoną przez Niemców podczas wojny plebanię.

Kilka miesięcy po odejściu Niemców z Łodzi na terenie parafii osiedlili się księża franciszkanie, otrzymując niewielki kościółek po baptystach przy ulicy Rzgowskiej. Z upoważnienia ks. biskupa  ordynariusza Włodzimierza Jasińskiego poświęcony on został przez o. Felicjana Szustaka. Kościółek ten, w roku 1951 gruntownie odrestaurowany i przebudowany, pełnił przez szereg lat, bo aż do 1978 roku, funkcję kościoła  filialnego. Należy wymienić nazwiska kolejnych gwardianów z tego okresu. Byli to:  o. Felicjan Szustak (1945 – 1952), o. Tacjan Białkowski (1952 – 1962), o. Klemens Śliwiński (1959 – 1962 i 1965 – 1968), o. Augustyn Rosiński (1962 – 1965), o. Celzy Rdzanek (1968 – 1971), o. Anzelm Grabowski (1971 – 1974)  i o. Ludwik Bartoszak (1974 - 1980), który od 1978 roku był proboszczem odrębnej już od Przemienienia Pańskiego parafii.

W latach czterdziestych XX, gdy już ustały działania wojenne przystąpiono do odbudowy życia religijnego na terenie parafii. Wśród ważnych wydarzeń tych lat było bez wątpienia udzielenie 2 października przez bp. Michała Klepacza sakramentu bierzmowanie aż 3000 osób.

Wkrótce po zakończeniu  drugiej wojny światowej Kościół w Łodzi i w całej Polsce natrafił na liczne trudności stwarzane przez rządzących Polską komunistów. W miarę umacniania się stalinizmu zakazano nauczania religii w szkołach a należący do parafii  Katolicki Dom Ludowy został przejęty przez państwo na zasadzie dzierżawy. Polski zryw narodowy z 1956 roku  przywrócił tylko na krótko religię w szkołach. W kronice szkolnej SP nr 83  możemy wyczytać, że w roku szkolnym 1957/58 do 13 klas uczęszczało 506 dzieci. Na zdjęciu Rady Pedagogicznej szkoły uwieczniono 14 osób, wśród nich jest także ksiądz katecheta. Już w lipcu 1961 roku komunistyczna władza podjęła decyzję ponownie zakazującą nauczania religii w szkołach państwowych. W tej sytuacji od września 1961 roku przy parafii Przemienienia Pańskiego a także w filialnym kościele prowadzonym przez o.o. franciszkanów rozpoczęto prowadzenie katechezy dla dzieci i młodzieży. Komuniści stwarzali także wielkie trudności w zakresie budowy nowych świątyń, co wobec powstawania na terenie parafii od lat 60.ych XX wieku gęstej zabudowy blokowej, doprowadziło do sytuacji, że Przemienienie Pańskie z czasem liczyło aż kilkadziesiąt tysięcy wiernych. W latach sześćdziesiątych przedłużono ulicę Kilińskiego, od ul. Dąbrowskiego aż do dworca kolejowego, oraz przez tereny ogrodów należących do parafii poprowadzono szeroką ulicę w miejsce dawnej uliczki o nazwie Kapliczna a przecinającej ulicę Rzgowską między kościołem a Katolickim Domem Ludowym. Co gorsza, ulicę Rzgowską celowo poszerzony w taki sposób, aby jezdnia przebiegała w pobliżu wejścia do kościoła. Wówczas także kościół od strony północnej został niemal całkowicie pozbawiony ogrodzenia.

W  tych trudnych latach ks. proboszcz Edmund Bielicki starał się jak najlepiej rozwijać życie parafialne. Pobudowano salki katechetyczne a później dom katechetyczny. W 1965 roku ówczesny wikary ks. Adam Lepa założył niezwykle prężne duszpasterstwo akademickie, jedno z pięciu najstarszych w Łodzi.

W związku ze wzrastającą liczbą wiernych, 2 sierpnia 1978 roku decyzją ks. biskupa Józefa Rozwadowskiego z terenu parafii wydzielono nową parafię MB Anielskiej, zaś kilka lat później – 12 czerwca 1981 roku, na fali zmian posierpniowych – dających większe możliwości w zakresie wznoszenia świątyń, erygowano inną parafię prowadzoną przez o.o. franciszkanów, która objęła tereny Dąbrowy. Z tejże parafii, pod wezwaniem Świętego Maksymiliana Marii Kolbego, osiem lat później – 1 października 1989 roku,  wydzielono teren leżący na północy pod nowo erygowaną przez biskupa Władysława Ziółka parafię Trójcy Przenajświętszej. Zmiany te, potrzebne z duszpasterskiego punktu widzenia, zmniejszyły znacznie liczbę wiernych na terenie parafii Przemienienia Pańskiego, która wynosi obecnie ok. 20 tys. osób.

Ważną rolę w życiu parafii odgrywały wizytacje biskupie. Wymieńmy przynajmniej niektóre z nich – 21 października 1969 (bp Józef Rozwadowski), 7 listopada 1976 (bp Jan Kulik) czy też 21 listopada 1982 i 30 stycznia 1992 (bp Władysław Ziółek), w roku 1998 (bp Adam Lepa) i w roku 2004 (abp Władysław Ziółek).

Przez ostatnie 60 lat, od 1945 roku mianowano tylko czterech proboszczów. Byli to ks. Józef Orłowski, o którym już wspomniano oraz ks. Edmund Bielicki, ks. Józef Fijałkowski i obecny proboszcz – ks. Krzysztof Wlazło. Ks. prałat Edmund Bielicki, doktor teologii, proboszcz od 1952 roku był równocześnie diecezjalnym inspektorem cmentarzy. Jemu zawdzięczamy otynkowanie kościoła, dokończenie wieży, budowę domu katechetycznego, polichromię w nawie głównej przedstawiającą świętych i błogosławionych narodu polskiego. Ks. prałat Edmund Bielicki zmarł 16 listopada 1978 roku i jest pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi. Od 10 grudnia 1978 roku proboszczem parafii był ks. infułat Józef Fijałkowski, wikariusz biskupi ds. katechizacji w archidiecezji łódzkiej. Zawdzięczamy mu m.in. remont wewnętrzny kościoła w latach 1981-84, przebudowę domu parafialnego i prowadzone przez szereg lat prace nad odnowieniem kościoła. Od 1 lipca 2014 roku – w związku z przejściem na emeryturę ks. infułata Józefa Fijałkowskiego – proboszczem parafii Przemienienia Pańskiego jest ks. kanonik Krzysztof Wlazło.

W roku 1995 – w 75.lecie Bitwy Warszawskiej – w  lewej nawie kościoła umieszczono tablicę poświęconą księdzu Ignacemu Skorupce. Warto także wzmiankować, iż 9 czerwca 2017 roku w kościele parafialnym odbyła się uroczysta msza święta o wyniesienie na ołtarze księdza Ignacego Skorupki, wikariusza parafii w latach 1918 – 1919 i bohatera Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Uroczystej mszy świętej przewodniczył bp Józef Zawitkowski, emerytowany sufragan łowicki, gorliwy kapłan, poeta i wielki polski patriota.

Jan Szałowski

Copyright © 2017. All Rights Reserved.